Na ishte një herë o fëmijë, një anekdotë që 2 shqiptarë fqinjë takohen me një xhind cili plotësonte dëshirat. Mirëpo sa herë që albo nr. 1 kërkonte gjësend, albo nr.2 kërkonte t’ia hiqte – në vend se të kërkonte begati për vete.
Askush nuk qeshi, kështu që vazhdojmë.
Fillimisht, nuk ka asnjë mënyrë si ta përkthesh këtë shprehje që e hasim në çdo dialekt ‘qy qy u bo qky!’ “u berre ti me t’u mbyllt e mendjes”, të paktën në asnjë gjuhë që unë njoh.
U bëre ti!
You are made!
T’est fait!
E fatta, lei!
Sie ist gemacht.
U bë çfarë? Doktoreshë? Ah, sa mirë më vjen. Sa vite studime, ne shkonim në Dhërmi, ajo mësonte.
Organizator argëtimesh? Po mirë. Teksa ti e unë rrinim në punët tona me rrogë mujore pasi nuk ia dalim psiqikisht të rrezikojmë shumë, ai investoi ato 2 Lekë që kishte, hapi një organizatë a një biznes pasi vrapoi nga një institucion në tjetrin për javë të tëra nga shiu në vapë, mori pjesë në kush e di sa trajnimë online dhe fizikisht, mbushi aplikime me ditë të tëra – ndërkohë që jeta vazhdon lulëzon në inflacion – pa pasur asnjë lloj ideje kur dhe çfarë do të nxjerrë në dritë – u mor me sa institucione për të nxjerrë lejet përkatëse dhe u mor me bullizues. Sa shumë bullizues. Pronarët e tokës, struktura qeveritare të korruptuara, furnitorë, oficerë tatimesh… Dhe asnjë nuk i dogji, po asnjë! Sa i djeg me të drejtë, vetull-shtrembëria e komunitetit.
Fjalët prapa shpine.
– U bo ai!
Iiii e maj men kur ishte çerr. S’dinte m lujt futboll e linin portier.
Megjithë respektin, xhaxhi Titi, kujt i bëhet vonë (për mos të përdorur ndonjë shprehje më të paedukatë) çfarë mban mend ti, detaje të parëndësishme kot më kot! Po fërko barkun, o Titi, se jam shumë e rritur për të të quajtur xhaxhi. Fërkoje e tani në verë rrotullo kanotierën lart duke ekspozuar tollumbacen me qime, siç ke 23 vjet që bën, te kafja e lagjes, pasi e ke çdo gjë gati në shtëpi.
– Aman kur u bë ai mos ngeltë njeri në këtë dynja.
Ai u bë o Majlinda, dhe kanë mbetur shumë shumë njerëz në këtë “dynja”. Shumë si fjala vjen ti, që duke qenë se u ndave me personin në fjalë për t’u lidhur me një abuzues që ka para, tani nuk je në gjendje të reflektosh, por zgjedh të errësohesh. Se të paktën meqenëse ti nuk bëre diçka të veçantë – që është tërësisht ok! – mos ta bëjë askush tjetër.
Po, u bë ajo. Ajo goca në fund të rreshtit në fizkulturë, që fliste me zë të ulët dhe e mbante çantën e shpinës para, por në kërcim së larti fitonte për herë.
Ajo drejton 200 persona tani dhe nuk ka fare rëndësi ç’mendon ti apo ç’përshtypje të mykur ke për të o Edi, që si çdo ekspert i shëndetit mendor të thoshte, nuk është tjetër veçse një projektim, pasqyrim i çfarë ti konsideron dështime të tuat.
Dhe është ok.
Të gjithë dështojmë, vazhdimisht.
Dhe mua s’më qeshet me anekdotën e shqiptarit smirak, sepse mendoj që këto gojëdhëna popullore vetëm sa normalizojnë mos-mbështetjen e tjetrës, legjitimojnë nevojën për ta parë poshtë, si vërtetim që ti nuk je vetëm në mos-arritje të bujshme.
E kuptoj nga buron, po nuk mund ta justifikoj më.
Nuk justifikoj dhe më huton pse nuk përdoret e njëjta shprehje për meshkujt shumë kg muskul dhe shumë para të thata nëpër xhepa apo në çantat e tyre “prej burri”, të cilët kanë të vetmen vlerë absolute këto pra, paratë e thata. Dhe për t’i mbledhur u është dashur të hapin ca gropa në dhè me lopatë.
Ata marrin respekt dhe për ta nuk ka “u bo ai”.
Por ka për njerëzit që nuk dorëzohen dhe dalin nga jeta monotone.
U bëra unë të reflektoj mbi këtë gjë.
Më shumë sesa urrejtësit, njerëzit që ia dalin mbajnë mend mbështetësit.