Në një vizatimor që im bir sheh në Netflix, disa bot-a (pjesë kompjuterike) të vegjël pyeten nga fëmijë të ndryshëm lloj lloj gjërash. Siç e kanë kalamajtë pasi kalojnë fazën kur vetëm rrëzohen, ulërijnë pa asnjë arsye të identifikueshme, dhunojnë kafshët shtëpiake dhe kremin më të shtrenjtë të mamit. Kur i mërziten ato aktivitete, pyesin, pyesin prapë, e çojnë atë “pse”-në rrumbullak strumbullak deri sa vijnë te pyetja origjinale, gjithmonë në rastin kur prindi me durim vazhdon përgjigjet.
Ka shumë arsye pse dhe unë e shijoj këtë shfaqje. Produksionet më të mira nuk i bien kurrë shkurt, dhe përveç se janë të vëmendshëm ndaj çdo çështjeje madhore të epokës ku jetojmë, kujdesen që këto prodhime shumë-ngjyrëshe t’i shijojmë dhe ne prindërit. Meqë s’kemi kohë t’i hyjmë ndonjë Peaky Blinders me not zhyt, pse mos të shijoj dhe unë Story Bots?
Eshtë cool se fëmijët janë gjithmonë një racë e ndryshme. Mos të drejtojë gishtin im bir pse pa një afrikan, nesër-pasnesër. Pastaj ka personazhe të famshëm nga “rinia” ime. Pastaj kam qejf këtë dhjetëvjeçar në tërësi sepse kemi hequr dorë nga perfeksionizmi: kalamajtë nuk janë me as engjëj, as princesha, as me artikulacion perfekt. Jo o vlla, janë të pa përqëndruar, me njolla në trup, mezi i merr vesh çfarë thonë, me hundët e zëna…. Çerra, mo.
Tek kjo shfaqje pyetjet janë “sagllam”. Gjëra që ne as na i ka shpjeguar njeri, dhe me kalimin e viteve kemi pranuar shumë gjëra si “po se ashtu është” ose kemi parë realitetin shumë të rëndë me sy kur jemi rritur.
Kam pasur dikur një kolege që sa herë e pyeste fëmija diçka, i thoshte “se qishtut”.
“Ku shkojne plehrat?” pyeti një fëmijë. E më erdhi inat. Kush na ka thënë ne, si fëmijë se ku shkojnë plehrat?
Pse të flasim për një gjë aq të pakëndshme, për dekompozimin dhe mos tretjen e gjërave që ne nuk i duam??
Pse të flasim që zgjidhja jonë, si specje, për 170 vjet (po numëroj vetëm revolucionin industrial si pikënisje) ka qenë e tillë: “shtyji larg”.
Specja që ka çuar veten në Hënë me një proçesor shumëfish më të ulët se telefoni që ke sot, plehrat i ka shtyrë.
Fillimisht jashtë qytetit, pastaj nëpër gropa, nëpër fusha, në oqean.
Hë, ku shkojnë, o të rritur e të mitur?
Hajt ta zbërthejmë.
Te koshi poshtë lavamanit.
Po pastaj?
I merr mami ose babi e mbyll qesen dhe del i hedh te ai koshi i madh me erë te lagja.
Po pastaj?
Vjen i merr kamioni plot zhurmë e rrëmujë. [Fut koment racsit këtu]
Po pastaj? Hmmmmmmm
A po, për Tiranën kam dëgjuar në Sharrë. Për të tjerët kokrrën e idesë s’kam.
E çfarë ka në Sharrë, e në shumë “sharra” të tjera në botë?
Mal me plehra. Goxha në kuptimin e parë të fjalës.
E pastaj?
Asgjë, ato kalben, në përjetësi. Disa shpërbëhen për disa orë, disa duan shekuj.
Ça do me thënë shpërbëhen?
E thënë sa më thjesht që mund të thuhet një çështje e një kompleksiteti të tillë, në rastin kur plehrat i ka marrë Sharra dhe jo era e pakujdesia e faktorit njeri nëpër lumenj e oqeane, rrinë e lëshojnë sasi të larta të dioksidit të karbonit dhe metanës, të cilat shkatërrojnë atmosferën dhe ajrin që thithim, duke vrarë mundësinë për jetë, dhe duke helmuar jetën tashmë ekzistente. Helmi shfaqet në sëmundje, shkurtim jete, stuhi.
Procese të tilla vrastare i ndodhin dhe ujit.
Vizatimori në fjalë e shpjegon shumë më bukur se unë, po tani boll i bëra reklamë.
Përgjigje të thjeshta për çështje të tilla komplekse, nuk ka. Asgjë që lidhet me mundësinë e jetës, dhe ekzistencën, nuk mund të jetë e thjeshtë.
As te vetëm 1 artikull nuk mund të jetë, As te vetëm 1 libër, jo e jo nuk mund të jetë.
Kushdo që del me postime gjoja me pika të përmbledhura pse ngrohja globale nuk po ndodhka, është thjesht një mohues/e plot mosdije e papjekuri, pasi fjalë pozitive për ta nuk kam.
Askush nuk e di si do i “vejë halli” i kësaj pune, me vargmalet e Sharrave që mban planeti Tokë, dhe me mikroplastikën që ka depërtuar thellësi të deteve e oqeaneve ku nëndetëset nuk shkojnë dot.
Por, siç thotë dhe Anna te Frozen II, kur kish ngelur tërësisht pa vullnet për të vazhduar, gjëja më e mirë që mund të bëjë njeriu në jetën e tij, është të bëjë gjënë e duhur të radhës (the next right thing). E cila fillon duke u menduar mbi këto çështje, duke u informuar, dhe duke marrë veprime konkrete në jetë. Si mundem unë mos të prodhoj 1kg plehra në ditë? Etj, ti je ti, unë jam unë, secili e di vetë gjëja e duhur e radhës.
Ama gjënë madhore të duhur të radhës e kemi të përbashkët, dhe nuk ka mohim e injorim që ta zhdukë nga sytë.
Ngadalësimin e ngrohjes globale.
– – – – – – –