Një ndër punët e preferuara të fushës sime janë studimet e tregut, dhe më thellësisht, fokus grupet. Pasi ke arritur të bësh audiencën të ndihet rehat, aty dhe vetëm aty merr vesh me të vërtetë mentalitetin e një populli.
Një herë e një kohë, diskutohej për lifestyle – mënyrën e jetesës. Zotëria që kish marrë fjalimin, diku tek 55, tha gjithë vetë-mëshrim:
“Jetojmë në varfëri totale. Do ngrihesh në mëngjes? Një paketë cigare, do e blesh? Iku 3 mijë lekëshi. Do pish një kafe, do e pish dhe një të dytë. Do qerasësh tavolinën. Do blesh 400 lekë biletën e autobusit, dhe 400 me u kthy… Iku 10 mijë lekëshi në ditë pa e marrë vesh! Ne jetojmë në varfëri, mos na pyet më.”
Këtë shprehje e ka në majë të gjuhës ky popull, dhe e besojnë vërtetë që janë të varfër e gjynah.
Sikur zotëria në fjalë të kish nocionin bazë ç’do të thotë “varfëri totale”, do shprehej 100% ndryshe mbi hallet e tij. Sikur t’ia mbante këtë fjalim një zotërie tjetër nga bota e tretë që punon 14 orë pa ndalim për 50 cent dita, do hante një grusht në nofullën e tij plot kafeinë e nikotinë.
Kur shqiptari i shtresës së mesme, që është diku rreth 80% e popullsisë, thotë që ‘mbijeton’ çdo ditë, nuk tregon asgjë përveç se një papjekuri intelektuale e shpirtërore dhe mungesë konsiderate të plotë ndaj atij të varfërit të vërtetë. Ky shqiptar ka banim në pronësi (që këtu, me standarde botërore quhesh ‘i pasur’), ka ushqim mjaftueshëm, ka pajisje elektroshtëpiake, ka internet, ngrohje, veshmbathje të mjaftueshme, dhe një herë në vit ia del të pushojë në det.
Por jo, është i varfër.
Sepse e krahason veten çdo ditë me vendet perëndimore, të cilat përbëjnë thjesht 8% të popullsisë së botës. Atyre vetëm (jo gjithmonë!) u mbeten para nga rroga.
Krahasuar me ta, ne jemi qyqarë viktima. E sa i përket pjesës tjetër të planetit që jeton realisht në varfëri të skajshme, që është “thjesht” 80% e popullsisë, ata i shpërfillim totalisht si qenie të gjalla. Pff, asgjë për t’u konsideruar. Ne o ne, ne jemi të mjerët e planetit.
Më pëlqen ambicja, po mos të ishte e shoqëruar me arrogancë që e trajton luksin si të drejtën e lindur për qasje në oksigjen. Jo më larg se para disa ditësh lexova një vlerësim në tripadvisor për një restorant luksoz në Tiranë, dhe shkruesja në fjalë i kish dhënë vetëm 3 yje nga 5, me këtë arsyetim: “Restorant i shkëlqyer, për standard Michelin, po shumë shtrenjtë për shqiptarët. 🙁 ”
Në atë moment u frymëzova dhe unë të marr e t’i shkruaj një letër Coco Chanel-it, dhe t’i thoja për çantën klasike “është shumë e bukur, perfekte, po 5000 Euro është shumë shtrenjtë për shqiptarët 🙁 ”
Nuk e di nga vjen kjo e drejtë e lindur për cilësi jete pa paguar, nuk e kuptoj. Ndoshta Konica apo Mbreti Zog (s’jam shumë e qartë kush e ka thënë) kishin shumë të drejtë kur thoshin ky është vend i 3 milionë mbretërve.
Duke dhënë minimumin e kërkuar, (edhe një vlerësim me 5 yje ta kursen!!) shqiptari mesatar do më të mirën. Do të ketë lekë me bollëk për veset e veta. Do stil jetese oborrtarësh, ku shullehet në diell, duke dhënë absolutisht minimumin mbrapsht, ose dhe zero.
Zonjë, restoranti që ti quajte “shtrenjtë për shqiptarët” nuk po të shërben ty pasta bolonjeze me makarona supermarketi as jani me qepë me vajin më të lirë në treg. Po të shërben ajkën e kreativitetit kulinar, shoqëruar me produktet më të rralla e më të freskëta, shoqëruar me një ambient shumë të kushtueshëm, staf të trajnuar me lekë, etj etj. Po pse ta ngarkosh veten ti me gjithë këtë informacion! Jo o jo, është shtrenjtë, nuk ikën dot më aty ti! Francezit ia fal këtë restorant, madje as kthen kokën po i kalove pranë, po shqiptarit? Pse t’ia falësh, ai e ka për detyrë të të japë ty luks të lirë!
Zotëri i dashur, nuk je aspak i varfër nëse 30.000 Lekë në muaj i do për kafe, cigare, shoqëri, transport. I ke, pa i harxhon. Ti do doje të t’i falte dikush këto, se nuk e percepton dot që do punosh 2-fish për qejfin e luksin, se mendon që e ke të drejtë të lindur. Me po këtë mendje, vjen klienti që të kërkon shërbim, duke të thënë “kam dëgjuar që je më e mira në fushë, po unë s’kam aq lekë, kështu që do ma bësh punën me kaq sa kam”.
Jo zotëri. Më parë rri shkruaj artikuj dhe paguaj mirëmbajtjen e blogut, se të marr ty gjysmën e hakut që meritoj.
Eshtë tërësisht jo natyrale të pretendosh një jetë që nuk përputhet me atë që ke e që ofron.
Ndaj dhe fytyrat e ngrysura, viktimizimi, papjekuria.
Vetëm kur ke ulur kokën e ke punuar mjaftueshëm për ta përballuar e merituar shërbimin e shtrenjtë, nuk thua “shtrenjtë për shqiptarët”, se e di shumë mirë ç’po të ofrohet dhe pse ai çmim.
Nuk është e drejta jote të marrësh maksimumin duke dhënë minimumin. Nuk të takon të pish koktejet më të sofistikuara në qytet, nëse s’do të paguash për to. E drejta e lindur për luks i takon vetëm shtresës së pasur, qe o e ka fituar, o trashëguar.
E nëse do t’ua lësh fëmijëve si të drejtë të lindur, atëherë nuk janë ankesat që do e bëjnë të mundur, por tregëtia e drejtë: mirë, vështirë, shtrenjtë.